Het besturingssysteem (OS) is een basisprogramma dat de onderdelen van een computer, zoals RAM, harde schijfruimte, invoer- en uitvoerapparaten, beheert en beschikbaar maakt voor toepassingen.
Of het nu een server, mainframe, pc, tablet of smartphone is, een besturingssysteem is in bijna elk type computer te vinden. Het regelt de gebruikerscommunicatie en de toegangsrechten, het laden, uitvoeren en beëindigen van toepassingssoftware, de prestaties van de processor en de geheugencapaciteit, en de werking van aangesloten apparaten zoals muis, toetsenbord, printer, scanner, camera’s, enz.
Evolutie van besturingssystemen
De eerste computers werkten zonder besturingssysteem. Enerzijds was de hardware niet erg gedifferentieerd en dus beheersbaar, anderzijds konden zij slechts één specifiek programma tegelijk verwerken. Aan het eind van de jaren vijftig ontstonden rudimentaire systemen. Het eerste besturingssysteem dat in verschillende modelseries kon worden gebruikt, was OS/360 van IBM, dat in 1964 werd geïntroduceerd met de hardware System/360. Begin jaren zeventig kwam er met UNIX een systeemfamilie voor verschillende hardwareplatforms.
De triomf van de homecomputers begon met de C64. Dit apparaat had een systeemkern, Kernal genaamd, en een BIOS dat de aangesloten componenten aanstuurde. Vrijwel gelijktijdig werden de systemen MacOS van Apple met de eerste grafische gebruikersinterface en DOS ontwikkeld, dat vooral door Microsoft werd gepusht en door slim bedrijfsbeleid een paar jaar lang het toonaangevende besturingssysteem werd. DOS werd bestuurd via commandoregels met directe invoer van commando’s.
Het was echter al vroeg duidelijk dat de toekomst aan de grafische gebruikersinterface toebehoorde. Daarom begon Microsoft in 1983 met de ontwikkeling van Windows, dat nog steeds de wereldmarktleider is in de PC-sector. Het is nu beschikbaar in de versie Windows 10 en wordt regelmatig bijgewerkt. Volgens de fabrikant komt er geen versie 11 meer. Het open source-besturingssysteem Linux, hoewel herhaaldelijk geprezen, blijft een exotisch product met een marktaandeel van slechts ongeveer 1 %.
Grote veranderingen door mobiele apparaten
Met de introductie van de eerste iPhone en de snelle ontwikkeling van mobiele apparaten sindsdien, is de markt voor besturingssystemen ook sterk veranderd. Hoewel Windows met een marktaandeel van ongeveer 40 % nog steeds tot de top behoort, is het er niet in geslaagd zich een plaats te veroveren op smartphones en is het in wezen beperkt tot pc’s en notebooks.
In de tussentijd speelt Android de eerste viool op mobiele apparaten met een marktaandeel van meer dan 40 %, en de trend is stijgend. Android is een openbronsoftware die onder leiding van Google door meer dan 80 hardwarefabrikanten en softwareontwikkelaars wordt gebruikt en de smartphonemarkt domineert. Apple heeft met zijn iOS ook een eigen besturingssysteem ontwikkeld voor zijn iPhones en heeft een aandeel van ongeveer 15 %.