Er is een soort die tot drie keer langer kan leven, maar helemaal niet sympathiek: de mier die nooit oud wordt doet niets van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.
Alchemisten proberen het al tientallen jaren zonder succes, maar wat de tovenaars van vroeger niet lukte, is de Temnothorax-mieren wel gelukt.
Vóór de verrassende ontdekking werden de Temnothorax-mieren door onderzoekers als tamelijk ‘saai’ beschouwd: hun samenleving is in feite op een conventionele manier georganiseerd. De taken van de ongewervelden draaien om de overheersende rol van de koningin, wier eieren de “eenvoudige” mieren eerst moeten verzorgen en vervolgens worden belast met taken buiten de mierenhoop.
De recente ontdekking door entomologen van de Johannes Gutenberg Universiteit in Mainz heeft deze kleine wezentjes, met name die welke behoren tot een in Duitsland voorkomende variëteit, echter in de schijnwerpers van de wetenschappelijke gemeenschap gezet. Het lijkt erop dat sommige Temnothorax-mieren de benijdenswaardige voordelen genieten van een elixer van de eeuwige jeugd.
Wat is het geheim van de eeuwige jeugd van Duitse Temnothorax-mieren
Het geheim schuilt in een lintworm die zich in het achterlijf van de mieren nestelt uit de uitwerpselen van vogels of enkele van de eieren die ze eten. Door van binnenuit voedingsstoffen op te nemen, vergoedt de zeer nuttige parasiet zijn gastheren met een aanzienlijke levensverlenging. Dit is twee tot drie keer de gemiddelde levensduur van een niet-geïnfecteerde mier (maar dit is dan ook het langstlevende dier op aarde).
De onderzoekers konden dit direct waarnemen door lintworm-dragende en niet-dragende mieren in twee groepen te scheiden. Het resultaat was dat aan het eind van de observatieperiode de helft van de lintworm-dragende mieren nog in leven was, in tegenstelling tot de andere groep, die allemaal doodging.
Waarom niet-verouderende mieren een probleem zijn
Een ander relevant aspect heeft te maken met de neveneffecten van de symbiotische relatie. Op het eerste gezicht zagen de wetenschappers geen nadelen aan de symbiotische relatie: afgezien van hun lange levensduur en zeer, zeer langzaam vervagende jeugd, waren de lintwormmieren zeer geliefd binnen de mierenhoop, zelfs bij de koningin-mier, die niet geneigd was enige aandacht te besteden aan de lagere hiërarchie.
Maar toen ze verder keken, realiseerden de entomologen zich dat de negatieve externaliteit van de parasiet de “sociale prijs” was die door de mierenhoopgemeenschap werd betaald. De hele dag luieren en gekust worden door hun medemieren, de geïnfecteerde mieren schuiven hun harde werk af op de gezonde exemplaren, die verouderen en eerder sterven juist door een disfunctionele organisatie van het werk.
In het kort lijkt de parabel van de Temnothorax-mieren, behalve een interessant wetenschappelijk feit, ook een moraal te hebben die ons leert hoe belangrijk solidariteit en gelijkheid zijn in een georganiseerde samenleving.
Tot de andere wonderen van de dierenwereld behoort de muziek (waarnaar we kunnen luisteren) van een ongewenste gast van onze kelders.
Giuseppe Giordano